Voedselbossen

Van apenboom tot zonnehoed!

voedselbos

Een voedselbos is een tuin vormgegeven naar de structuur van een jong & natuurlijk bos.

… door planten te gebruiken die direct of indirect nuttig zijn voor de mens – vaak dus eetbare planten. In een voedselbos kunnen we grote & kleine bomen terugvinden, maar ook struiken, vaste planten, kruiden, éénjarigen, wortelgewassen, klimmers en paddestoelen. Ze worden zo aangeplant dat de positieve interacties gemaximaliseerd worden en de negatieve geminimaliseerd, met de vruchtbaarheid van het ecosysteem voornamelijk voorzien door de planten zelf.

De planten in een voedselbos zijn overwegend vaste planten, waardoor dit systeem eentje van lange termijn is. Veel van de planten die worden gebruikt zijn multifunctioneel: ze hebben vaak een hoofdfunctie of -oogst, maar hebben daarnaast nog tal van andere functies binnen het ecosysteem. De planten worden ook sterk door elkaar gemengd waardoor er weinig of geen grote vlakken van dezelfde soort plant bestaat. De verschillende planten groeien dicht bij elkaar op zo’n manier dat ze wederzijds voordelig zijn.

In feite is een voedselbos een zorgvuldig ontwerpen en onderhouden ecosysteem van nuttige planten (en soms ook dieren).

De zelfbevruchtende aard is grotendeels te danken aan het gebruik van stikstof-bindende planten en andere planten die bijzonder goed zijn in nutriënten uit de ondergrond te halen. Ook de zeer efficiënte nutriënten-kringloop dat zich ontwikkelt in een bos-achtig systeem draagt bij aan haar vruchtbaarheid. De bodem wordt in topconditie gehouden doordat ze zo goed als constant bedekt blijft met beplanting. De verdere veerkracht van een voedselbos wordt versterkt door het gebruik van planten die roofdieren aantrekken voor bepaalde plagen en planten die problemen rond ziekte vermijden. Diversiteit is natuurlijk ook essentieel: een hoge diversiteit bevordert zo goed als altijd de gezondheid van een ecosysteem.

De term ‘voedselbos’ impliceert iets groots en omvangrijk, maar dat is niet per se het geval. Een voedselbos kan toegepast worden op elke schaal, van een kleine achtertuin tot een grote weide. In tegenstelling tot een echt bos, is een voedselbos minder dens en donker. De bedoeling is dat er nog steeds voldoende zonlicht kan vallen op de beplanting.
Hoewel de term ‘voedselbos’ tegenwoordig heel trendy en hip is geworden, is er helemaal niets nieuws aan. In oudere culturen zoals die van tropisch Azië, Centraal-Amerika en Afrika wordt er al sinds jaar en dag voedsel gekweekt in soortgelijke eco-systemen.

De voordelen van een voedselbos

Veelgestelde vragen over voedselbossen

Nee. Het is vaak wel een element binnen een permacultuur-systeem en het wordt wel vaker verward met permacultuur. Permacultuur is een ontwerpsysteem bedacht door Bill Mollison & David Holmgren in de jaren ’70. Oorspronkelijk betekende permacultuur een permanente landbouwcultuur. Het concept heeft zich uiteindelijk verruimd tot alles wat te maken heeft met duurzaam en ecologisch leven, zoals architectuur, energie-verbruik, etc.

Deze vraag wordt vaak gesteld door mensen die er vanuit gaan dat de onderlaag van een voedselbos net zo schaduwrijk en donker is als dat van een natuurlijk, volwassen bos. Als dit het geval zou zijn, zou er weinig of niets nuttigs onder de bomen gekweekt kunnen worden. Daarom juist wordt een voedselbos in een gematigd klimaat zo ontworpen dat er een voldoende open en gebroken bladerdak ontstaat. De bedoeling is dat het voldoende licht toelaat om tot te beplanting onder de bomen te geraken om zo hun productiviteit te verhogen.
Nee. Een gevestigd bos is meestal gekenmerkt door bomen die dichtgroeien zodat er nog weinig licht tot de beplanting onder de bomen kan geraken. Er is weinig nuttigs dat je kan groeien in de onderlaag van een natuurlijk bos in een gematigd klimaat. Een bestaand bos kan omgevormd worden tot een voedselbos, maar dit gaat vaak gepaard met uitgebreid uitdunnen en heraanplanten van bomen.

Zoals reeds vermeld kan je geen veelgebruikte éénjarige gewassen kweken in de schaduw onder bomen. Soms kan je ze wel implementeren in stukken waar er veel zonlicht valt. Vaker zal je moeten experimenteren met minder gewone gewassen die je in de onderlaag van het voedselbos kan opkweken. In de boom- en struiklaag kan je experimenteren met nuttige productiebomen zoals amandel, bamboo, moerbei, etc. Overheerlijk! Natuurlijk is ieder’s smaak verschillend, maar we proberen natuurlijk planten te incorporeren die lekker en smakelijk zijn. Sommige planten kunnen natuurlijk wel een sterke of prominente smaak hebben. In boeken en plantenlijsten over nuttige planten, waar planten vermeld worden die eetbaar zijn kan dit natuurlijk ook gaan over planten die bv. in noodtoestand gegeten kunnen worden maar niet per se met een Michelin-ster zullen gaan lopen! Het is vaak aan te raden om voedselbossen te bezoeken en mensen te leren kennen die er reeds mee bezig zijn om smakelijke gewassen aan te raden en te degusteren!

Doorheen de jaren heeft Lammas een ruime kennis opgebouwd over natuurlijke, ecologische & eetbare tuinen.

De opmars van mensen die hun steentje willen bijdragen, die de natuur willen beschermen, die zelf wat eten willen kweken, die habitats willen voorzien voor vogels, insecten & andere dieren, die weides willen omtoveren tot voedselbossen, etc. kunnen wij alleen maar toejuichen!

Hieronder vind je meer informatie over enkele van onze concepten!

We hebben nu een prachtige prairievoortuin die bloeit van maart tot november, en ook in onze achtertuin is er heel wat lekkers te vinden! Dat het resultaat gezien mag worden, merken we als we vanuit onze living de passanten zien die steevast blijven stilstaan en proberen plantjes en bloempjes te determineren. We zijn nog steeds superblij met het werk van Lammas!

Kristien, Herent

Jochem transformeerde alle ‘wensen en verlangens’ in een tuinontwerp. De voortuin zou een paradijs worden van kleur en veel bloemen. (…) Elke keer als de lente begint kijken we met plezier naar alles wat weer in bloei gaat komen en naar het nieuwe leven in onze tuin.

Karen, Merchtem

Het was aangenaam om samen de tuin te realiseren, want dan waren we er meteen bij om onderweg de laatste details verder uit te werken. En naar onderhoud in de toekomst toe is het natuurlijk ook mooi meegenomen dat we de tuin van in het begin zo goed kennen. Het resultaat mag er zijn, wij genieten er alvast van!

Tatiana, Vilvoorde

Wat wij vooral geapprecieerd hebben is de luisterbereidheid en de constructieve dialoog met ons als klant tot bijsturing van de plannen. Hierdoor hebben we een ontwerp voor een klein bescheiden voedselbos gekregen dat volledig op onze maat gesneden is.

Jelle, Itterbeek